Ngày nay, tới các vùng biển Tuy Hòa, Lý Sơn, Phú Quốc… du khách không chỉ được bơi lội, lặn biển mà còn trải nghiệm bắt nhum cùng ngư dân rồi tận hưởng thành quả với món đặc sản này, món mà xưa kia được xem là “thần dược” cung tiến vua.
Máy đo nồng độ oxy hòa tan trong nước
Nhum là loài hải sản tự nhiên, chúng quần tụ thành đàn tại khu vực các rặng san hô, hang hốc và đá ngầm để ăn cỏ, rong rêu. Ngoài hình của chúng khiến người nhìn thấy lần đầu ngỡ ngàng. Hình dáng trong, kích thước chừng nắm tay với tua tủa gai như nhím nên chúng có thê khác là cầu gai, nhím biển.
Ngư dân bắt nhum vào thời điểm tháng 2 đến tháng 8 hàng năm, chúng sinh sản từ tháng 3 đến tháng 6 âm lịch. Ngư dân lặn biển buổi sáng, khi thấy nhum, họ dùng móc sắt giật cho nhum rơi khỏi đá rồi nhặt vào giỏ.
Loài nhum bám vào ghềnh đá nên ngư dân cũng phải bám vào đây để bắt nhum. Người săn nhum phải là trai tráng hoặc người có sức khỏe bởi mất rất nhiều sức lực. Hơn thế, nhum cũng chẳng ngoan ngoãn mà chúng bắn gai vô cùng nguy hiểm.
Khi sơ chế nhum, những người phụ nữ miền biển cũng chịu đâu không kém khi phải thực hiện công đoạn cắt hết gai nhum. Chúng sẽ còn lại quả cầu tròn cỡ bằng quả chanh. Bổ nhum bỏ nội tạng lòng còn lại lớp thịt vàng dọc thành vỏ, đó là phần tinh túy của nhum biển.
Nhum có vị ngọt, ngon và thơm, chế biến thành nhiều món đặc sản, thực phẩm bổ dưỡng cho cơ thể con người. Y học đã cho thấy đây là vị thuốc đông y có tác dụng tráng dương, bổ thận, tăng cường sinh lực và tăng cường canxi nên chúng được tôn là “thần dược” hoặc “nhân sâm biển”.
Nhum được chế biến thành cách món nhum nướng mỡ hành, cháo nhum, nhum om… Mỗi món ăn mang đến một hương vị đặc trưng làm say lòng du khách. Vừa được bắt lên, nhum tươi được chế biến các món ăn hội tụ đầy đủ hương vị của biển cả.
Sản vật này đã nổi tiếng lẫy lừng một thời trong lich sử với giai thoại kể lại rằng, vua Minh Mạng triều Nguyễn đã ban chỉ dụ cho quan cai vùng Quảng Ngãi mỗi năm phải cung tiến vua vật phẩm và đó không phải gì khác là sản vật từ nhum biển. Yêu cầu cung tiến là 12kg mắm nhum và buộc phải cung tiến vật phẩm, không được cung tiến bằng tiền bạc.
Và giai thoại khác cũng lưu truyền rằng thời vua Bảo Đại, mỗi lần ông kinh lý qua vùng Sa Huỳnh, ông thường cho xa giá dừng lại tại vùng này để các quan dâng tiến chút mắm rồi ông mới tiếp tục hành trình.
Ngày nay, không còn phải cung tiến vua chúa những ngư dân không quản khó nhọc, gian nan, vất vả, hiểm nguy để săn nhum, chiều lòng những thượng đế sành ẩm thực.
Không ít thực khách truyền tai nhau về “thần dược” nhum biển. “Thần dược” trở thành một loại thuốc quý. Chúng có khả năng tăng cường sinh lực cho phái mạnh. Tiến hành cho nguyên con nhum ngâm trong hũ rượu là cánh mày râu có được vị thuốc tráng dương, bổ thận, hài lòng mọi quý ông.
