Cho rằng, những giải pháp như chặt cây cà phê thay thế bằng chanh dây hay những giống cây khác, chạy theo cơn sốt thị trường cục bộ nhất thời thật đnág lo ngại, đại biểu Nguyễn Thị Huệ nêu ý kiến, nông dân cần hơn hết là sự quan tâm đồng bộ của các cấp, bộ, ban ngành nhưng không phải theo cách cứu trợ mà chính là đường lối, chính sách giúp đỡ họ.
Đại biểu này cho biết do công việc thường xuyên tiếp xúc với nông dân hàng ngày nên bà Nguyễn Thị Huệ (Đắc Lắk) đã chỉ ra hàng loạt các vấn đề của nông nghiệp địa phương, cụ thể là các hoạt động trồng trọt, canh tác của những người nông dân trên địa bàn Tây Nguyên.
Bà Huệ cho biết, từ hơn 4 năm nay, giá cà phêtrên thị trường nội địa ngày càng đi xuống. Từ sau khi giá cà phê chạm đỉnh trên ngưỡng 50 ngàn đồng/kg, đến nay đã có thời điểm rớt xuống còn 30 ngàn đồng/kg. Gần đây có tăng nhẹ nhưng chưa ai có thể đảm bảo được giá sẽ ổn định và tốt hơn.
Cùng chung cảnh ngộ, hồ tiêu cũng tụt dốc không phanh, từ trên 200 ngàn đồng/kg thì giờ đây chỉ còn 130 – 140 ngàn đồng/kg. Thị trường hàng hóa nông sản, nhất là những mặt hàng giao dịch trên các sàn tài chính tái sinh nay phụ thuộc và chịu nhiều rủi ro về giá cả.
Cùng với đó, vị đại biểu này cũng cho biết, giá cả là một chuyện, thị phần của hai mặt hàng này càng đáng lo ngại hơn. Thời gian qua, cuộc chiến tiền tệ của các nước đã ảnh hưởng không nhỏ đến khả năng cạnh tranh của các mặt hàng nông sản xuất khẩu vốn là thế mạnh của Việt Nam.
Nạn hạn hán kéo dài hoành hành, những vùng sản xuất cà phê và hồ tiêu thiếu nước nghiêm trọng, năng suất và diện tích giảm. Nhiều vùng bà con nông dân đau lòng nhìn cây cà phê bị thiêu cháy vì khô hạn.
Bà Huệ cũng cho biết, đang xảy ra tình trạng nhiều hộ nông dân trồng cà phê tại tây Nguyên chặt cây để chuyển sang trồng cây ngắn ngày khác như chanh dây. Do đó, vị đại biểu này lo ngại về thị trường cà phê và hồ tiêu vốn rất rộng lớn như vầ, lực thanh khoản của cả hai đang đứng hàng bậc nhất hiện nay mà còn lao đao cả về thị trường lẫn thị phần. “Vậy nếu trồng chanh dây như một loại cây thay thế cũng sẽ khó mà tồn tại lâu bền, nông dân cũng vẫn sẽ là nạn nhân của một nền nông nghiệp không có sự chăm sóc, hay hiểu trọn nghĩa là thiếu tính bền vững”.
Do đó, đại biểu này đề nghị, Nhà nước cần chủ động đưa ra những phương sách kịp thời nhất để cứu cây cà phê Tây Nguyên, nơi người nông dân đang đau lòng chặt đi.
“Vẫn biết rằng sản xuất nông nghiệp phải đa ngành; đa dạng hóa sản phẩm; song phương án chặt bỏ cây cà phê – cây trồng được xem là chiến lực của vùng đất Tây Nguyên để tay thế bằng chanh dây hoặc cây khác chạy theo cơn sốt thị trường nhất thời quả thật rất đáng lo ngại” – Vị đại biểu này phát biểu quan điểm.
Bài học nhãn tiền mới đây, khoảng đầu và giữa 2015, giá chanh dây đạt nức 54.000đ/kg, nhiều hộ chặt cà phê chồng chanh dây thì giờ giá chanh dây tuột dốc chỉ còn 10.000đ/kg.
“Phải nói vấn đề nêu trên là bài toán khó mà xã hội đặt ra trong thời gian vừa qua và tới đây nhưng các bộ, ngành chưa có những giải pháp thỏa đáng nhằm giảm thiệt hại, khó khăn cho nông dân”, đại biểu tỉnh Đắk Lắk nhận xét.
Về chính sách tái canh cho cà phê, bà Huệ cho biết dù chính sách Nhà nước hỗ trợ nhưng khi thực hiện phải tuân thủ điều kiện khiến nông dân khó tiếp cận vốn.
“Gói vốn vay cho chương tình 17.000 tỷ giao cho Agribank với điều kiện tưởng chừng không thể tốt hơn nhưng đống vốn ưu đãi này lại thiếu vắng bóng nông dân” – bà Huệ cho biết.
Theo vị này, nong dân cần sự quan tâm của các cấp, ban ngành nhưng không phải mang tính chất cứu trợ mà cần sự định hướng lâu dài.
Dựa trên đặc thù của nông nghiệp Việt Nam là nông dân sản xuất nhỏ lẻ nên cần khuyến khích thành lập hợ tác xã chuyên ngành trong điều kiện hoạt động quản lý minh bạch, trong sáng, tự quản, tự chịu trách nhiệm trên tinh thần hợp tác, tiếp thu ứng dụng khoa học kỹ thuật vào sản xuất; được vay vốn, tín dụng nhằm giảm chi phí đầu vao, tăng tính cạnh tranh của sản phẩm trên thị trường. Bên cạnh đó cần tạo điều kiện cho nông dân tiếp xúc thị trường trực tiếp để hiểu về giao thương, giao dịch, giảm thiểu trung gian trong chuỗi cung ứng – Đại biểu tỉnh Đắk Lắk đề nghị.
