Tính tới thời điểm hiện tại, cá anh vũ – loài cá nổi tiếng dùng để dâng vua – chỉ mới được tìm thấy ở Việt Nam và Trung Quốc. Chúng là một trong “Ngũ quý hà thủy” (năm loài thủy sản quý hiếm nhất). Không chỉ có mùi vị hấp dẫn, thịt cá anh vũ còn được có công dụng như một loại thuốc chữa bệnh.
Theo truyền thuyết, cá anh vũ xuất hiện ở nước ta vào khoảng 2000 năm TCN. Đến thế kỉ XIV, đời vua Hùng Vương thứ 3, một ngư dân đã bắt được loài cá này tại khu vực sông Lô.
Khi đó, đây vẫn là một giống cá lạ lẫm nên thường được đem dâng lên vua. Nhà vua khi thưởng thức thấy được hương vị đậm đà, ngon ngọt khác xa những loài cá khác. Sau đó, cơ thể của nhà vua cũng trở nên thoải mái và đầu óc cũng minh mẫn hơn.
Từ đó, vua đưa cá anh vũ vào giống quý hiếm, đồng thời truyền chỉ cho nhân dân ai bắt được đều phải dâng lên nhà vua. Còn trên Thế giới, cá anh vũ được xếp cùng họ với cá chép giòn.
Cá anh vũ sinh trưởng chủ yếu ở các khu vực nước trong, sâu và chảy xiết, đáy có đá. Chúng phân bố chủ yếu tại lưu vực các hệ thống sông Hồng, sông Lam và sông Kỳ Cùng, phía Bắc Việt Nam và vùng Tây Nguyên.
Cá anh vũ được chia làm 3 loại: Loại 1 có tên là cá anh vũ Phú thọ (1kg), loại 2 có tên là cá anh vũ Tây Nguyên (2kg), loại 3 là Hoàng Anh Vũ (giống với cá La Hán). Chúng có thân dài, dày, hơi tròn và thuôn dần về đuôi, không có râu, trông như cá Trôi, cá Trắm vùng đồng bằng.
Thân cá anh vũ có màu xám tro, vùng bụng có màu hơi vàng. Ngực cá có 14 tia vây, bụng có từ 8 đến 9 tia vây, hậu môn có 5 tia vây, lưng có 8 tia vây và đuôi chưa xác định được số vây. Toàn bộ vây cá đều có màu vàng hoặc xám, vây lưng có dạng hình lưỡi liềm, uốn cong đều.
Chiếc miệng dày, trề và quặp xuống dưới, môi trên dày và môi dưới hình tam giác chính là đặc điểm nhận dạng của loài cá anh vũ. Bên ngoài môi cá được phủ một lớp trông giống xúc tu bạch tuộc, nhiều gai nổi có hình tròn.
Cá anh vũ chỉ sống sâu ở trong các hang đá, những vùng có nước chảy xiết bởi chúng thích nhiệt độ thấp. Vì sống trong môi trường nước chảy xiết, cá anh vũ phải có miệng rất khỏe để bám chắc vào vách đá không bị trôi đi. Chiếc miệng đó cũng dùng vào việc cạo rêu trên đá, bóc rêu ăn hằng ngày.
Do vậy, miệng cá anh vũ to dần theo thời gian và quặp lại như mõm lợn. Cá anh vũ ăn rêu trên các mỏm đá, không đi kiếm mồi như những loài cá khác. Thi thoảng chúng chuyển sang ăn tảo và những động vật nhỏ không xương sống ở gần đó.
Cá anh vũ có vị thịt rất ngon, có công dụng như thuốc chữa bệnh, thậm chí mang cả ý nghĩa may mắn. Do vậy, chúng trở thành một trong những loại cá đắt nhất Việt Nam và được nhiều ngư dân, thương lái săn lùng ráo riết.
Việc khai thác quá mức khiến cá anh vũ rơi vào nguy cơ tuyệt chủng cao, cần được bảo tồn trong sách đỏ.
Nguồn: Tổng hợp
Xem thêm:
+ Giá thịt heo Việt Nam nhập khẩu “xuống dốc không phanh”
